Participatie bij opvanglocaties
“Waar moet de opvang komen?” Het is dé vraag die veel gemeenten nu bezighoudt. Vluchtelingenopvang is urgent, maar ook gevoelig. Bewoners maken zich zorgen, emoties lopen op, en in verkiezingstijd is de politieke druk extra groot.
Onze stelling: participatie zonder ruimte voor invloed werkt averechts. Het creëert wantrouwen en weerstand – en dat is precies wat je als gemeente wilt voorkomen.
De praktijk
Tijdens de communitysessie met partner Nicole van der Ploeg kwamen voorbeelden voorbij uit verschillende gemeenten:
- Nauwelijks participatie, vooral communicatie: werkte in één gemeente door historisch draagvlak.
- Participatie laat in het proces (inrichting): minder weerstand, maar eigenaar trok zich terug.
- Vroegtijdige participatie: inwoners leverden locaties aan, helder afwegingskader, bewonersoverleg en transparante terugkoppeling met stoplichtsmileys.
- Participatie al bij criteria: proces stukgelopen toen COA zich terugtrok.
De les? Geen enkele aanpak is standaard. Maatwerk is noodzakelijk.
Succesfactoren voor echte participatie
Uit de sessie kwamen 3 kritieke factoren naar voren:
- Inhoud – Wees duidelijk: waarover gaat participatie wél en waarover niet? Spreek uit dat de vraag niet is óf er opvang komt, maar waar en hoe.
- Proces – Zorg voor transparantie, duidelijke rollen en gelijke informatie. Onhelderheid leidt tot wantrouwen.
- Relatie – Erken emoties, betrek breed (inwoners, ondernemers, organisaties én vluchtelingen zelf) en geef altijd terug wat er met input is gedaan.
Daarnaast: zonder tijd, capaciteit en budget red je het niet. En ja, politieke druk maakt het soms extra lastig.
Werkende aanpakken
- Dialoog op maat: keukentafelgesprekken, spreekuren of tafeltjesbijeenkomsten werken beter dan grote zalen vol voor- en tegenstanders.
- Transparantie: laat inwoners meelezen via website, mailbox en openbaar participatieplan.
- Taal en framing: kies woorden die verbinden – zeg “opvanglocatie” i.p.v. “AZC” en “aandachtspunten” i.p.v. “angsten”.
- Regie en realisme: accepteer geen opdracht als er geen ruimte is voor echt gesprek, als er geen kernteam is of als er alleen tijdsdruk is. Dan is falen ingebouwd.
De menselijke maat
Uiteindelijk is vluchtelingenopvang geen puur logistieke of politieke kwestie. Het is vooral een menselijke. Achter weerstand schuilt vaak een vraag om begrip. Meer dialoog, meer nuance en meer moed om ongemakkelijke gesprekken aan te gaan – dáár zit de sleutel. Alleen door eerlijk, open en betrouwbaar samen te werken, groeit het vertrouwen dat nodig is om samen stappen te zetten.
Aan de slag
Wil je leren hoe je emoties in participatiegesprekken herkent, erkent en ombuigt naar een constructieve dialoog?
👉 Meld je aan voor de workshop Relevant Gesprek® – Hoe ga je om met emoties bij participatie?
📅 Donderdag 30 oktober 2025
🕙 10:00 – 12:00 uur
Schrijf je in voor de workshop.