We krijgen vaak de vraag om extra aandacht te geven aan het bereiken en betrekken van jongeren voor een participatievraagstuk. Logisch want de mening en de ideeën van jongeren voor het maken of aanpassen van beleid is voor bestuurders zeer waardevol. Het gaat over hun toekomst. Maar hoeveel extra inspanning willen we doen om dit doel te bereiken? Of zou het helemaal geen extra inspanning moeten kosten? Het bereiken van jongeren lijkt soms een doel op zich. Jongeren willen zeker wel meedoen met participatie, maar bepalen zelf waarover en wanneer.
Jongeren zijn een lastige publieksgroep om bij beleid te betrekken
Gemeenten ondervinden regelmatig dat jongeren een lastige publieksgroep zijn om bij beleid te betrekken. Natuurlijk zien we bij onze participatievraagstukken wel jongeren. En dan reken ik voor jongeren voor het gemak een leeftijd tot 25 jaar. Maar als we in de gemiddelde zaal rondkijken dan zien we toch vooral de oudere doelgroep. Nou is het zaaltje als participatie instrument misschien ook niet het beste middel om jongeren over de drempel te krijgen. Als we voor digitale en online participatie-instrumenten kiezen stijgt het aantal jongeren vanzelf. De juiste communicatie-instrumenten kiezen helpt.
Het gaat niet om de hoe-vraag
Ik zie dat er veel aandacht wordt gegeven aan de 'hoe-vraag'. Hoe willen we jongeren bereiken en welke instrumenten zetten we daarvoor in. In het eerdere voorbeeld van het zaaltje in het dorpscafé weten we wel dat we weinig jongeren zien. De participatie methodiek Relevant Gesprek® benoemd de ‘hoe-vraag’ als de vierde en laatste vraag die beantwoord moet worden. En het is een belangrijke vraag, maar er wordt vaak erg veel nadruk op gelegd. Voor jongeren gaan we naar scholen, sportverenigingen, maken we websites, zetten we apps in en we benaderen jongeren zo persoonlijk mogelijk. De instrumenten die we inzetten voor jongeren moeten gemakkelijk en toegankelijk zijn, efficiënt in gebruik en duidelijke communiceren. Niks nieuws zou je zeggen, dat geldt voor elke doelgroep.
We zijn allemaal jong geweest
Feitje, en daar heb ik geen onderzoek voor nodig, we zijn allemaal jong geweest. En voor mij geldt dat ik ook nog 2 jongeren van 22 en 24 in huis heb rondlopen. Het zou niet zo moeilijk moeten zijn om je te verplaatsen in de doelgroep. Voor de meesten van ons bestond participatie als jongere vooral uit naar de stembus gaan. En dan bedoel ik de landelijke en gemeenteraadsverkiezingen. De waterschapverkiezingen en provinciale staten laat ik wijselijk maar even buitenbeschouwing. Landelijke verkiezingen vond ik trouwens het interessantst. Die partijen zag ik op televisie en zo wist ik iets over de politieke programma’s en de rest vertelde mijn ouders aan de eettafel. Gemeentelijke verkiezingen waren voor mijn jongere ik al lastiger. Minder media-aandacht, minder bekende spelers en ik wist weinig van de programma’s. En dat terwijl het toch dichter bij mijn leefomgeving kwam.
Wat is de sleutel voor deelname door jongeren?
Ik moet eerlijk bekennen dat ik in mijn jongere jaren eigenlijk nooit meedeed als mijn mening gevraagd werd over algemene maatschappelijke onderwerpen. De participatievraag ‘denk mee over de toekomstsvisie 2035 van mijn stad’ klinkt nou eenmaal niet zo aantrekkelijk als je jong bent, trouwens ook niet als je ouder bent. Ik deed als jongere alleen mee als het relevant voor mij was. 
Over de OV-jaarkaart, over de sluitingstijden van de horeca of de hoogte van het collegegeld. Voor mij is er trouwens op dat gebied wederom weinig veranderd. Ik doe nog steeds alleen mee als het onderwerp relevant is voor mij. De laadpaal voor mijn deur, zonnepanelen in mijn wandelgebied of de fietsveiligheid voor de kinderen in de wijk. Daar zit de sleutel voor deelname aan elk participatieproces: is het relevant voor mij? En vaak is het dan dichtbij.
Jongeren bepalen zelf of ze meedoen
Voor elke doelgroep blijft goede communicatie een voorwaarde voor succes. Daar bestaat geen twijfel over. Maar als we willen dat meer jongeren meedoen stel ik voor dat we langer stilstaan bij de eerste 2 sleutels van de methode Relevant Gesprek®.
- Sleutel 1 ‘Waarom wil je met mij in gesprek?
- Sleutel 2 'Waarover' wil je met mij in gesprek?
Als ik daarna besluit dat het relevant is voor mij doe ik zeker mee. Net als ik vroeger toen ik mee mocht beslissen over de nieuwe tenues van mijn voetbalclub. Natuurlijk relevant, ik wilde er natuurlijk wel goed uitzien. De uitnodiging voor deelname bestond trouwens uit een briefje dat ik aan het einde van de training meekreeg. Soms is het niet zo moeilijk… Anders wordt het als het over de regionale energietransitie gaat. Dat gaat de jongeren zeker aan maar mogen we verwachten dat ze in grote getale meedoen aan het participatietraject? Deed jij vroeger zelf mee? Misschien is het in het leven van jongeren nu nog niet zo relevant, maar als we even wachten komt dat vast met de jaren.
Workshop 'Hoe bereik ik jongeren bij participatie?'
Op dinsdag 12 december 2023 van 10 tot 12 uur organiseert de Relevant Gesprek® Academie de online workshop 'Hoe bereik ik jongeren bij participatie?'. Voor deelnemers van de programma’s in de Academie is de workshop gratis. Anders bedragen de kosten voor deelname aan een online thema workshop eenmalig € 225,- excl. BTW.
