“Over vier weken willen we met inwoners in gesprek, maar de participatievraag is nog niet helder. Wat zou jij doen?” Met die casus gingen communityleden in september aan de slag tijdens de Master intervisie van de Relevant Gesprek® Academie. Een herkenbare situatie: de druk is hoog, de tijd is kort en toch moet er iets gebeuren.
Onze stelling: goede participatie zonder scherpe vraag lukt niet. Het leidt tot verwarring, onduidelijke verwachtingen en gesprekken die weinig opleveren.
De kern van het probleem
Beleidsdossiers, bijvoorbeeld in het sociaal domein of bij de herontwikkeling van een gebied, zijn vaak groot en complex. Het is verleidelijk om snel een bewonersavond of enquête te organiseren. Maar zonder eerst de vraag concreet en klein te maken, schuif je inwoners een verantwoordelijkheid toe die ze niet kunnen waarmaken. Het gevaar is dat het gesprek eigenlijk gaat over communicatie (“zo gaan we het doen”) in plaats van participatie (“zo kunnen we samen keuzes maken”).
Wat zegt de Relevant Gesprek® methodiek?
Sleutel 2 van de aanpak draait om het formuleren van een scherpe participatievraag. Maar de praktijk leert: je kunt die vraag niet los zien van de andere drie sleutels. Door samen met de inhoudsverantwoordelijke alle vier de sleutels door te nemen, ontstaat meer gevoel voor het proces en de inhoud. Soms helpt het om zelf een conceptvraag voor te leggen, veel mensen reageren makkelijker op een voorstel dan dat ze er zelf één formuleren.
De risico’s van een onduidelijke vraag
Onze communityleden benoemden verschillende valkuilen:
- Verwarring tussen communicatie en participatie.
- Participatievragen die puur op de vorm zijn gericht, terwijl inhoud en kaders ontbreken.
- Politieke en organisatorische druk die participatie inperkt.
- “Participeren om te participeren” zonder dat er echte ruimte is.
Wat kun je doen?
Tijdens de intervisie kwamen de volgende aanbevelingen naar voren:
- Maak de participatievraag concreet en klein.
- Wees eerlijk over wat participatie is en wat niet.
- Begin bij de inhoud en betrek de inhoudsdeskundige.
- Blijf doorvragen en herformuleren.
- Gebruik hulpmiddelen zoals praatplaten of tijdlijnen om abstracte thema’s concreet te maken.
- Houd regie, ook tijdens de uitvoering.
- Durf opdrachten terug te geven als er geen echte vraag ligt.
- Evalueer en leer structureel van eerdere trajecten.
De rol van de adviseur
Wat opviel in het gesprek: participatieadviseurs balanceren voortdurend tussen inhoud en proces. De één blijft bewust op afstand van de inhoud, de ander duikt er juist in om grip te krijgen. Welke route je ook kiest, het vraagt flexibiliteit én de moed om te benoemen wat wel en niet mogelijk is. Want alleen dan wordt participatie waardevol.
Aan de slag met jouw aanpak
Het formuleren van een scherpe participatievraag is geen detail, het is dé start van een Relevant Gesprek®. Wil jij dit zelf leren toepassen?
👉 Schrijf je in voor de training Relevant Gesprek® Aanpak, inclusief e-learning De 4 sleutels van een slimme participatieaanpak. Bekijk de trainingsdata en meld je aan.
